De Nederlandse Defensie heeft onlangs 12 nieuwe transporthelikopters gekocht voor speciale operaties. In november tekende Commandant Commando Materieel en IT (COMMIT) viceadmiraal Jan Willem Hartman het contract met fabrikant Airbus Helikopters voor de levering van de nieuwe H225M Caracal-helikopters. Ze stromen vanaf 2030 gefaseerd in.
De Caracal is de opvolger van de Cougar-transporthelikopter van het Defensie Helikopter Commando. De Cougar zal gelijktijdig met de levering van de nieuwe helikopters uitfaseren.
De nieuwe helikopter is een zogeheten Medium Utility Helikopter, een transporttoestel dat voor veel taken inzetbaar is. De heli is niet alleen geschikt voor het vervoeren van gevechtseenheden, maar bijvoorbeeld ook voor zoek- en reddingsoperaties en voor medische evacuaties voor SOF-eenheden. Met de Caracal kunnen de eenheden verder, langer en onder moeilijkere omstandigheden worden ingezet dan met zijn voorganger. De machine heeft zijn waarde al bewezen in andere landen, onder meer in Frankrijk.
Hoog risico operaties
De 12 gloednieuwe helikopters worden specifiek toegerust voor hoog risico operaties van speciaal optreden, waar het Korps Commandotroepen (KCT) en de Netherlands Maritime Special Operations Forces (NL MARSOF) al voor ingericht zijn. Het gaat om operaties als het oppikken van staatsburgers in gevaarlijke gebieden, het afzetten en ophalen van militairen bij risicovolle verkenningen en het uitvoeren van precisieoperaties, zoals het uitschakelen van een radarsysteem in vijandig gebied. Net als de landmacht en de marine beschikt de luchtmacht nu ook - sinds dit najaar - over een eigen Special Operations Force (SOF)-eenheid, het 300 Special Operations Squadron, waarin deze toestellen zullen worden ingezet.
Zwaardere bewapening
Een andere belangrijke verandering voor SOF-optreden is zwaardere bewapening. Omdat de Caracal naar verwachting met enige regelmaat zelfstandig zal worden ingezet, dus zonder ondersteuning van bijvoorbeeld een gevechtsvliegtuig of -helikopter, is de bewapening aangepast aan de hogere dreiging. Aan de MAG (middelzwaar machinegeweer) zijn twee zwaardere opties toegevoegd: een meerloops snelvuur machinegeweer en een .50 machinegeweer. Die extra vuurkracht is vooral nodig voor zelfbescherming, met name op de kwetsbare landings- en opstijgmomenten, maar ook voor het ondersteunen van grondeenheden. Ook is er in verband met de verhoogde risico’s een uitgebreid zelfbeschermingspakket aangeschaft die tegenmaatregelen kan nemen bij dreigingen van vijandige partijen.
Air-to-air refuel
Om die riskante operaties zo goed mogelijk te volbrengen, kent de Caracal talloze verbeteringen en innovaties ten opzichte van de Cougar. Om de helikopters bijvoorbeeld zelfstandig over langere afstanden inzetbaar te houden, heeft het toestel een grotere capaciteit aan interne brandstoftanks. Ook kan de H225M Caracal bijtanken in de lucht via (tactische) tankvliegtuigen, in jargon air-to-air refuelen. Daarnaast is het mogelijk om op allerlei schepen te tanken - zowel landend als ernaast hoverend. Hierdoor kan de actieradius aanzienlijk worden vergroot.
Hightech inrichting
Maar wat deze helikopter in het bijzonder geschikt maakt voor SOF-operaties, is de hightech inrichting en de integratie van allerlei verschillende communicatie- en datasystemen. Het toestel wordt namelijk volledig afgestemd op de technische behoeftes van het Korps Commandotroepen en NL MARSOF. Dat betekent onder meer dat de nieuwe combat net radio (CNR) van de commando’s en de mariniers in de Caracal wordt geïntegreerd. Qua integratie en bediening is dat anders. De bediening zal deels op tabletvorm en deels op het radiomanagementsysteem van de helikopter zelf plaatsvinden. Dankzij deze integratie ontstaat een veilige onderlinge communicatieverbinding: een secure voice communicatie.
FOXTROT
De nieuwe combat net radio (CNR) komt voort uit het programma FOXTROT. Dit voorziet tal van eenheden in de hele krijgsmacht van moderne tactische communicatiemiddelen en IT-infrastructuur. Dankzij deze nieuwe radio kan de Caracal naast radioantennes ook gebruikmaken van satellietcommunicatie. Dit betekent dat de kwaliteit van de verbindingen enorm verbetert en er ook communicatie mogelijk is buiten het gezichtsveld, beyond line of sight. Een enorme meerwaarde.
Autopilot
Voor de vlieger betekenen deze ontwikkelingen een grote verandering. Majoor-vlieger William: “Het vliegen op zich wordt bij alle helikopters en vliegtuigen steeds eenvoudiger. In de Caracal krijgen we bijvoorbeeld een veel betere autopilot dan in de Cougar. Die kan onder alle (zicht)condities zelfstandig landen en opstijgen.” De moeilijkheid zit steeds meer in het managen van alle informatiestromen die binnenkomen. “Al die sensoren en datastromen proberen we uiteraard zó te integreren dat het behapbaar blijft.”
Sensorpod
Daarnaast krijgt de helikopter een ‘sensorpod’, een electro-optische camera voor dag- en nachtobservatie. Daarmee kan op grote afstand een object in observatie worden genomen of naar dreigingen worden gezocht. Die sensoren kunnen de bemanning ook deels helpen bij het vliegen onder slechte zichtcondities. Dat is voor de toekomstige Caracal-vliegers een nieuwe en nuttige capaciteit, maar de bediening ervan komt er dus ook als extra taak bij.
Helmet Mounted Display
Een belangrijke tool die de vlieger kan gebruiken om al die informatie te managen is een state-of-the-art Helmet Mounted Display (HDM). Dat is een vliegbril waarop alle relevante informatie wordt gepresenteerd over zaken als vliegsnelheid, vlieghoogte, route-informatie en dreigingen. “Daardoor kan de vlieger te allen tijde naar buiten blijven kijken, want buiten gebeurt het”, benadrukt majoor-vlieger William.
Informatiegestuurd Optreden
Al deze extra’s betekenen dat de bemanning een veel betere informatiepositie heeft dan vroeger. En dat is nodig met het Informatiegestuurde Optreden (IGO) waar de krijgsmacht naartoe werkt. De kunst is om alle data op een overzichtelijke manier te presenteren. En daarvoor werkt COMMIT samen met Airbus Helikopters, de luchtmacht en NL SOCOM, het Netherlands Special Operations Command dat zorgt voor de inzet van Nederlandse Special Operations Forces (SOF). Al in de aankoopfase sprak COMMIT met de primaire eindgebruikers van de helikopter, dat is relatief nieuw.
Concurrent Design Methode
COMMIT heeft samen met alle stakeholders van Defensie een uitgebreide studie gedaan naar het meest geschikte toestel, met behulp van de zogeheten Concurrent Design Methode, vertelt projectmanager vMUH (vervanging Medium Utility Helikopter) Petrick van COMMIT. “Alle stakeholders waren vanaf het begin betrokken bij het project. Dat heeft als voordeel dat je meteen met alle experts om de tafel zit, makkelijk expertise kunt uitwisselen, behoeftes kunt vaststellen en knopen kunt doorhakken. Dat versnelt de doorlooptijd enorm.”
Complex
Het is een veelomvattend project. Interessant, maar ook complex. “We hebben al talloze overlegsessies gehad met ketenpartners. En dat zal de komende maanden en jaren doorgaan, om de technische integratie steeds verder uit te werken. Ook voor de fabrikant is dit uitdagend en uniek. Wij zijn een veeleisende klant, maar we willen natuurlijk graag aan de voorkant van technische ontwikkelingen blijven”, aldus majoor-vlieger William.
Wens
De nieuwe SOF-air-tool in de gereedschapskist van Defensie vervult een lang gekoesterde wens van de NAVO en van de Commandant der Strijdkrachten (CDS). Vooral bij hoofdtaak 1 en 2 spelen Special Operations vaak een belangrijke rol. Majoor-vlieger- William: “De luchtmacht had tot nu toe nog geen specifieke SOF-helikopters en SOF-air-capaciteit. De NAVO vroeg daar om, net als het KCT en NL MARSOF. Die wilden graag een specifieke SOF-air-eenheid die met hen kan optrekken, waar ze op kunnen vertrouwen en die een gelijksoortige mindset heeft. En daar is met de aankoop van de Caracal en de oprichting van het 300 Special Operations Squadron invulling aan gegeven.”
Colofon
Dit artikel verscheen eerst in de 01/2025 editie van het Defensiemagazine "Materieelgezien" (klik hier voor het ganse magazine)
- Bronvermelding: Materieelgezien - editie 01/2025 (reproductie met toestemming)
- Tekst: kapitein Henny de Boer
- Foto's: Mediacentrum NL Defensie
- Copyrights: Ministerie van Defensie (NL) - met onze dank voor de medewerking.