Federaal volksvertegenwoordiger Jasper Pillen vroeg informatie op bij Defensie over de activiteiten van de Belgische SAR helikopters in 2020; hieronder zijn relaas.
Aantal Search-and-Rescue-interventies in 2020 drastisch gezakt door corona
Op 5 jaar tijd werden tijdens 335 interventies 154 mensen gered door de Belgische Defensie-helikopters. Zowel het aantal ontvangen oproepen, uitgevoerde interventies als geredde personen door Defensie via SAR-operaties daalden in 2020, en dat met maar liefst 40 procent ten opzichte van 2019. Ook hier kan de oorzaak vooral bij covid-19 gezocht worden.
“Alle parameters daalden drastisch: minder oproepen, minder interventies en minder geredde personen” stelt Pillen, die de cijfers opvroeg bij de Minister van Defensie, Ludivine Dedonder. “Covid is ook hier de reden. Minder mensen bevonden zich in een noodsituatie, mogelijks door onze sterk beperkte verplaatsingen”, verduidelijkt Pillen.
Het hele jaar door, 24 uren per dag, staat een NH90-helikopter van Defensie met zijn crew stand-by om tussen te komen via zogenaamde SAR-operaties: opsporing- en reddingsoperaties. Bij het grote publiek geraakten deze reddingsoperaties vooral bekend door de intussen uit dienst getreden iconische Sea King en de serie Windkracht 10.
De Belgische Defensie beschikt over 4 NH-90’s in de maritieme versie (NFH- NATO Frigat Helicopter) die zowel gebruikt wordt voor deze Search-And-Rescue-taken als voor maritieme taken: anti-piraterij, observatie en transport opdrachten. Tegen 2025 zullen met de heli’s anti-onderzeebootopdrachten worden uitgevoerd vanop de Belgische fregatten.
“Het is de verwachting dat de oproepen en interventies opnieuw sterk zullen stijgen eenmaal we allemaal terug onze oude leven oppikken” stelt het Brugse Kamerlid, die al eerder in de Kamer de Minister waarschuwde voor een tekort aan helikopters. “Deze zomer wordt na 50 jaar dienst afscheid genomen van de Alouette III-helikopter. Deze heli wordt altijd ingescheept voor missies met onze fregatten, zo is er momenteel eentje mee op het fregat Leopold I. Halfweg 2021 valt deze capaciteit dus weg en zal er dus ook gekeken worden naar de 4 NH-90’s om deze functie ook te vervullen.”
Pillen waarschuwt opnieuw: “Het is de verwachting dat de Search-And-Rescue-taken na de coronacrisis opnieuw naar hun oude niveau teruggaan. Door het pensioen van de Alouette III gaat vanaf de zomer van dit jaar een NH-90 voor maanden mee op missie op onze fregatten. Reken nog dat deze toestellen uiteraard geregeld in onderhoud gaan, dan mag er niet veel fout lopen of onze reddingsoperaties komen in het gedrang. Eigenlijk zijn 4 dergelijke heli’s gewoon te weinig voor alle opdrachten”.
Paniek is niet nodig, de reddingsoperaties komen daardoor niet in gedrang. “Er zijn gelukkig afspraken met de ons omliggende landen voor absolute noodgevallen, maar toch moet onze Defensie ook onderzoeken om ofwel extra maritieme NH-90 heli’s aan te schaffen ofwel om voor dit soort reddingsoperaties een ander, goedkoper en minder gespecialiseerd type heli aan te schaffen. Ook drones moeten een steeds belangrijkere rol gaan spelen boven ons stuk Noordzee. Het is eenvoudig: met slechts 4 heli’s kunnen we op korte termijn niet alle opdrachten doen die we voorzien hebben.”
Een overzicht van de laatste 5 jaar SAR:
| Jaar | Aantal oproepen | Aantal interventie's | Aantal geholpen / geredden |
| 2016 | 98 | 80 | 46 |
| 2017 | 104 | 89 | 40 |
| 2018 | 79 | 59 | 24 |
| 2019 | 90 | 66 | 28 |
| 2020 | 54 | 41 | 16 |
Tot zover het relaas van volksvertegenwoordiger Jasper Pillen. Interessante materie die nogmaals aangeeft dat de Belgische Defensie een toekomstvisie nodig heeft voor haar helikoptervloot en de operatie's die ze met helikopters wil blijven uitvoeren.
Een paar bedenkingen hierbij:
- het terbeschikking houden en inzetten van NH-90 helikopters om 41 of 66 SAR missies per jaar te vliegen is duidelijk 'overkill' en niet in verhouding tot de taak
- een NH-90 in de Belgische situatie kost beduidend meer dan €25.000 per vlieguur; ter vergelijking: een vlieguur van de Seaking kostte minder dan €5.000
- in 2012 waren er 113 interventie's, in 2013 nog 96, in 2019 nog 66. Er is een trend in het aantal reddingsopdrachten die we moeten meenemen in onze analyse (het is dus niet alleen een tijdelijke covid-19 pandemie inpact)
- overigens waren in 2013 tien van de 96 interventie's missies buiten België (4 UK, 1 FR, 5 NL); het ware interessant om weten hoeveel van de 41 missies' in 2020 buiten België hebben plaatsgevonden
- Nederland, UK, Ierland, Spanje hebben hun Kustwacht en SAR reeds jaren geleden geprivatiseerd. Het is meer dan noodzakelijk om een dergelijk scenario mee te nemen in de kostenvergelijking en toekomstvisie.
- de NH-90 is een zeer onderhoudsgevoelige helikopter en heeft een beperkte beschikbaarheid. De laatste beschikbaarheidscijfers over de Belgische NH-90 NFH (marineversie) zijn deze over het eerste halfjaar 2018 waar de 4 toestellen elk gemiddeld 113 dagen beschikbaar waren. De toestellen waren 31% operationeel, 65% in gepland onderhoud en 4% in ongepland onderhoud. Dit is nu zeker stukken beter maar zelfs bij 50% beschikbaarheid blijven we in het sukkelstraatje zitten.
- Belgë is niet alleen, ook andere landen hebben problemen met de beschikbaarheid van de NH-90, (bv Duitsland, Noorwegen en Frankrijk). Een dergelijk toestel inzetten voor een 24/24u dienst voor SAR opdrachten is niet geschikt.